Inleiding
“Emotie-coachend ouderschap” is een manier van opvoeden waarbij je als ouder je kind helpt om gevoelens te herkennen, begrijpen en reguleren, in plaats van emoties te negeren of af te wijzen.
In een wereld vol haast, prestaties, stress, schermen en verwachtingen verlangen kinderen – en ouders – misschien wel het meest naar één ding: verbondenheid. Die diepe, veilige band waarin je mag zijn wie je bent, met alles wat je voelt. Waar liefde niet afhankelijk is van gedrag, maar van aanwezigheid.
En precies dat is emotie-coaching.
In een tijd waarin opvoeding vaak draait om gedragsaanpak, regels en prestaties, brengt emotie-coachend ouderschap ons terug naar de kern: verbinding.
Niet oppervlakkig, maar diep. Echte verbinding ontstaat wanneer een kind zich emotioneel veilig voelt – gezien, gehoord en begrepen.
Als ouders leren we elke dag. We struikelen, proberen opnieuw, en groeien met onze kinderen mee.
Emotie-coaching is geen techniek. Het is een houding. Een bewuste keuze om niet te corrigeren vóór we verbinden.
Want alleen als een kind zich veilig voelt, kan het écht leren – over zichzelf, over de ander, en over de wereld.
Emotie-coachend ouderschap is niet altijd makkelijk, maar het is wél effectief en dankbaar om te doen.
Het is de sleutel tot een relatie vol vertrouwen, nabijheid en liefde.
De sleutel tot echte verbondenheid.
Wat is emotie-coachend ouderschap?
Emotie-coachend ouderschap betekent dat je als ouder bewust kiest om je kind te begeleiden bij emoties, in plaats van deze te negeren, af te wijzen of op te lossen.
Het is de kunst van naast je kind staan, juist op de momenten dat het moeilijk is.
Dat betekent niet dat je alles goedkeurt of geen grenzen stelt – integendeel. Het betekent dat je emoties serieus neemt als innerlijke signalen, en dat je die leert zien als kansen om te verbinden.
Elk moment van emotie is een kans om dichterbij je kind te komen.
De kracht van erkenning
Veel kinderen krijgen onbewust de boodschap:
- “Blij zijn mag, maar boos zijn liever niet.” Of:
- “Niet huilen, het is toch niet erg?”
Maar gevoelens verdwijnen niet als je ze negeert – ze verstoppen zich, worden groter of uiten zich in gedrag.
Emotie-coachende ouders doen iets anders:
Ze zeggen – met woorden, gebaren en aanwezigheid – “Wat je voelt doet ertoe. Jij doet ertoe.”
En juist daarin ligt de sleutel tot verbondenheid.
Inhoud van dit artikel hieronder:
- Waarom emoties er echt toe doen
- Verbondenheid als fundament
- Wat bepaalt hoe kinderen zich goed ontwikkelen?
- Emotie coaching: het hart van ouderschap
- Wat geven onderzoeken aan?
- Er zijn vier “typen” ouders hoe ze omgaan met emoties van hun kinderen:
- Hoe ziet emotie-coaching er concreet uit?
Lees ook:
Waarom emoties er echt toe doen
Emoties zijn geen “lastige bijzaak” van het opvoedproces – ze zijn juist de weg naar verbinding.
Elke woede-uitbarsting, elke traan, elke stilte is een signaal: “Ik voel iets, help mij ermee.”
Kinderen hebben nog niet de woorden, het overzicht of de regulatie die volwassenen (hopelijk) wél hebben.
Zij leren voelen via de relatie. Ouders zijn hun eerste emotionele gidsen.
- Een kind dat zijn emoties leert reguleren, ontwikkelt veerkracht.
- Een kind dat zich begrepen voelt, ontwikkelt verbinding.
Verbondenheid als fundament
Verbondenheid betekent:
- Ik zie jou
- Je mag voelen wat je voelt
- Je hoeft het niet alleen te doen
Het is niet hetzelfde als “het altijd gezellig houden” of geen grenzen stellen.
Verbondenheid gaat over emotionele veiligheid, ook wanneer er conflicten zijn. Juist dán.
Ouders die emotie-coachen leren hun kind:
- Je gevoel is welkom
- Jij bent oké, ook met je boosheid of verdriet
- Wij horen bij elkaar, ook als het even lastig is
Wat bepaalt hoe kinderen zich goed ontwikkelen?
Dit is de vraag die veel ouders bezighoudt. Wat kunnen we doen om onze kinderen de beste start in het leven te geven en ervoor te zorgen dat ze opgroeien tot vriendelijke, intelligente en gelukkige mensen? Als ouders willen we kinderen opvoeden die:
- Medelevend zijn
- Goed met anderen omgaan
- Zelfverzekerd zijn
- Positief over zich zelf en anderen denken
- Trots zijn maar niet arrogant
- Zichzelf waarderen en hun capaciteiten
Onderzoekers hebben ontdekt dat emotionele bewustzijn en het vermogen om met gevoelens om te gaan, succes en geluk belangrijk kan bepalen.
Deze doelen zijn niet alleen met discipline te bereiken, maar via ‘magische momenten’. Dit zijn momenten van contact met kinderen wanneer ze emotioneel zijn. Door verbinding te maken tijdens deze ‘momenten’ kunnen ouders echt invloed uitoefenen op hoe kinderen over zichzelf, anderen en over de wereld denken.
Als ouder hebben we de neiging om de gevoelens van onze kinderen af te wijzen, te bekritiseren of te bagatelliseren door te reageren:
- “Het is niet erg.”
- “Gewoon laten gaan.”
- “Stop met huilen.”
- ‘Voel je niet verdrietig’,
- ‘Doe niet zo gek’ of
- ‘Je hebt geen reden om boos te zijn’
Het bekritiseren of beoordelen van emoties verstoort de emotionele ontwikkeling van het kind en leert het dat er iets mis met hun als ze zich op een bepaalde manier voelen. Kinderen leren dan hun expressie te onderdrukken.
Zeggen ‘Hij is een snotaap als hij boos is’ is niet alleen kritisch en beschamend, maar het kleineert ook je kind om gevoelens te hebben.
Als je deze tactieken hebt geprobeerd, weet je waarschijnlijk al dat het niet werkt. Het heeft de neiging om kinderen meer overstuur te maken.
Door de emoties van een kind onder het tapijt te vegen, gaan ze niet weg. Ze zullen uiteindelijk terugkomen om je (eigenlijk je kind) te achtervolgen en nadelig effect hebben op je kind.
Als je de gevoelens van je kind afkeurt of vermijd en krijgt het gevoel dat zijn of haar reactie verkeerd is en voelen zich niet gehoord en gezien.
Mogelijk vraag je jezelf af:
“hoe moet ik mijn kind emotioneel coachen als ik zelf moeite heb om mijn eigen emoties te begrijpen en erdoorheen te navigeren en moete heb om me af te stemmen op de emoties van mijn partner?”
Maar door er samen als partners bewust mee bezig te zijn zal dit ook een positief effect hebben hoe jullie als stel met emoties omgaan. Hieronder eenvoudige stappen die het een beetje gemakkelijker kunnen maken om er als ouders naar de kinderen mee om te gaan.
Emotie coaching: het hart van ouderschap
Als ouder/ verzorger is vaak de vraag: hoe reageren we als onze kinderen van streek zijn? Ouders hebben de neiging om negatieve emoties van hun kind te negeren, wat de boodschap uitzendt dat hun gevoelens onbelangrijk zijn en dat daarmee een deel van het kind niet acceptabel is waardoor kinderen onzeker kunnen worden.
Vaak erkennen en aanvaarden ouders de negatieve gevoelens van het kind, maar weten ze niet hoe ze het kind erdoorheen moeten leiden. Geen enkele ouder wil zijn kind in nood zien, maar ze hebben het kind niet geleerd hoe het moet navigeren door de storm die binnen bij een woedt.
De ouder kan negatieve gevoelens zien als iets dat snel voorbij zal gaan, dus zetten ze het kind in een time-out, of onderdrukken de emoties door plagen, bedreigen of straffen, ook al heeft het kind misschien niets verkeerds gedaan.
Elke emotie heeft een label (angst), een gevoel (kloppend hart, zweterige handpalmen), een behoefte (veiligheid en bescherming) en een neiging tot handelen (rennen, verbergen, ineenkrimpen).
Ouders moeten elk van de basisemoties (angst, woede, verdriet, vreugde, walging, verrassing), hun labels, behoeften en handelingsneigingen begrijpen, omdat ze informatie geven die ouders/ verzorgers nodig hebben om deze emoties bij hun kinderen te herkennen en klaar te zijn om het kind te geven wat het nodig heeft om door de emotionele ervaring heen te komen.
Het is wel duidelijk dat empathie, betrokkenheid en je kind laten weten dat je weet dat zijn emoties okay zijn en het kind helpen emotionele vaardigheden te ontwikkelen, vooral als het kind een supergevoelig is.
Wat geven onderzoeken aan?
De sleutel van goed ouderschap ligt in het begrijpen van de emotionele bron van problematisch gedrag.
Studies tonen aan dat de kinderen van ouders/ verzorgers die de rol van emotionele coach op zich nemen, academisch en sociaal beter functioneren en een betere lichamelijke en geestelijke gezondheid ervaren.
Onderzoekers ontdekten dat kinderen van 4 tot 5 jaar van wie de ouders emotie coaching hadden geleerd, beter toegerust waren om frustrerende taken met doorzettingsvermogen en enthousiasme aan te pakken. Andere studies hebben aangetoond dat zelfs jonge kinderen met een opstandige stoornis of uit een risico gezinsomgeving minder storend gedrag vertoonden en een betere emotieregulatie vertoonden. Er zijn ook relationele voordelen gevonden tijdens de middelste kinderjaren en adolescentie die een buffer vormen tegen problemen zoals depressie en angststoornissen.
Onderzoekers hebben tevens ontdekt dat kinderen die liefde en steun voelen, meer vriendschappen hebben en gezonder en succesvoller leven. Ze lopen ook een lager risico op geweld door jongeren, asociaal gedrag, drugsverslaving, voortijdige seksuele activiteit en zelfmoord onder adolescenten.
Er zijn vier “typen” ouders hoe ze omgaan met emoties van hun kinderen:
1.De vermijdende ouder maakt negatieve emoties los, maakt ze belachelijk of bedwingt ze. Ze sturen de boodschap dat de gevoelens dom of onbelangrijk zijn. Ze zien vaak negatieve emoties, zoals verdriet,
“als iets om overheen te zetten, en vooruit te kijken en niet bij stil te staan”.
Ze voelen onzekerheid en zijn bang dat ze de controle kwijtraken. Ze gebruiken afleidingstechnieken en het verstrijken van de tijd als een wondermiddel voor het oplossen van problemen.
- Effecten: Kinderen leren dat er iets mis met hen is, kunnen hun emoties niet reguleren, geloven dat hun gevoelens ongepast, niet juist en abnormaal zijn.
2.De afkeurende ouder is vergelijkbaar met de afwijzende ouder, maar is meer negatief, kritisch, controlerend, manipulatief en gezaghebbend. Ze nemen nota van de gevoelens van hun kinderen, maar vinden het uiten van negatieve emoties beledigend.Ze zijn overdreven bezorgd over discipline en maken zich geen zorgen over emotionele expressie.
- Effecten: vergelijkbaar met de afwijzende opvoedingstechnieken.
3.De laat maar waaien ouder is eindeloos toegeeflijk en biedt weinig tot geen begeleiding bij het oplossen van problemen of het begrijpen van emoties. Ze stellen geen grenzen aan gedrag.
- Effecten: Kinderen kunnen zich niet concentreren, kunnen niet opschieten met anderen en kunnen hun emoties niet op een gezonde manier reguleren.
Deze ouders – die afwijzen, afkeuren of negeren – zijn niet per se ongevoelig voor hun kinderen. Integendeel, ze kunnen het pijnlijk vinden om getuige te zijn van hun kinderen in emotionele nood. Maar ze leren kinderen niet hoe ze moeten omgaan met de emotionele stormen die van binnen gaande zijn.
Hoe ziet emotie-coaching er concreet uit?
Voorbeeld 1 – Driftbui bij de peuter
Je kind wil een koekje vlak voor het avondeten. Je zegt nee. Driftbui. Tranen.
Reactie als emotie-coach:
“Je bent boos hè? Je had echt zin in dat koekje. Dat snap ik. En toch is het bijna etenstijd. Kom, ik blijf even bij je tot het weer rustig wordt.”
→ Het kind voelt: Mijn emotie mag er zijn, zelfs als ik mijn zin niet krijg.
Voorbeeld 2 – Boze puber
Je tiener smijt de deur dicht na school. Kortaf. Afwijzend.
Reactie als emotie-coach:
“Ik zie dat je het moeilijk hebt. Ik ga je niet pushen om te praten, maar ik ben er als je me nodig hebt.”
→ De boodschap: Ik ben beschikbaar zonder druk. Jij doet ertoe, ook met afstand.
Voorbeeld 3 – Verdriet bij falen
Je kind huilt na een mislukte tekening. “Ik kan het niet!”
Reactie als emotie-coach:
“Het is frustrerend als iets niet lukt zoals je wilde. Je had er echt moeite voor gedaan.”
→ Emotie wordt niet weggeduwd, maar erkend. De verbinding blijft intact.