Door Myrthe Higgins, laatstejaarsstudente journalistiek aan de Erasmushogeschool Brussel,in het kader van haar afstudeerproject over bi-culturele relaties
met Peter van der Ven en Lilia van der Ven-Rayos
Een bi-culturele relatie is een liefdesrelatie tussen twee mensen die afkomstig zijn uit verschillende culturele achtergronden. Dat kan gaan om verschillen in etniciteit, nationaliteit, religie, taal, of zelfs regionale gebruiken binnen hetzelfde land. Deze relaties zijn vaak rijk aan diversiteit, maar brengen ook unieke uitdagingen met zich mee.
Waarom is emotionele veiligheid zo essentieel in een bi culturele relatie?
Emotionele veiligheid betekent dat je je vrij voelt om te delen wat er in je omgaat, zonder angst voor oordeel of afwijzing. In bi culturele relaties kan dit extra uitdagend zijn omdat partners vaak vertrouwde patronen van hun eigen cultuur los moeten laten om écht begrepen te worden. Zonder die veiligheid ontstaat afstand en nemen misverstanden toe, wat de harmonie onder druk zet.
Welke culturele verschillen ondermijnden in jullie eigen relatie het gevoel van emotionele veiligheid?
Lilia vertelt dat ze in Azië leerde haar binnenwereld te onderdrukken om de harmonie van de groep niet te verstoren. Peter daarentegen groeide op in een Nederlandse cultuur waarin gevoelens constant en open worden geuit. Daardoor speelde Lilia vaak een toneelstukje om conflicten te vermijden: “Als jij vroeg wat we zouden eten, antwoordde ik altijd: wat jij lekker vindt,” vertelt ze. Dat zorgde voor frustratie wanneer Peter merkte dat zij nooit eerlijk aangaf wat zij écht wilde.
Hoe hebben jullie een gedeelde ‘eigen’ cultuur gecreëerd om emotionele veiligheid te versterken?
We besloten onze verschillen niet weg te drukken, maar ze te omarmen. We ontwikkelden samen nieuwe rituelen: we spraken elke week over onze gevoelens aan de keukentafel en wisselden culturele tradities af—Filipijnse muziek op woensdag, Nederlandse stamppot op vrijdag. Zo ontstond een veilige ruimte waarin beide achtergronden evenwaardig worden gerespecteerd en gehoord.
Kun je een voorbeeld geven?
Ik heb een keer een jong stel gehad. Die hadden nog geen kinderen, maar die wilden wel kinderen krijgen. Maar die merkte dat ze heel veel verschillen hadden. De ene was Hindoestaanse, de andere was Islamitisch. Dat is een heel groot verschil. En toen ze bij ons kwamen, benaderden ze vaak de verschillen die ze hadden. Wij gaan juist meer kijken, wat bindt jullie met elkaar? Ik vroeg bijvoorbeeld, wat heb je meegekregen vanuit je opvoeding? Welke waarden heb je meegekregen? Schrijf die eens op. En daarna hebben we dat gedeeld met elkaar. Toen bleek dat ze bijna dezelfde waarden delen. Ze vonden het bijvoorbeeld beide belangrijk om respect voor elkaar te hebben, liefdevol te zijn, compassie voor elkaar te hebben. Allemaal gelijke waarden. En dat is eigenlijk de basis waarin je je relatie verder opbouwt; vanuit die verbondenheid. In plaats van de verschillen de hele tijd te benaderukken. Toen vroeg ik ook welke waarden willen jullie overdragen aan je kinderen? Het ging over waarden die ze meegekregen hebben vanuit thuis uit. Maar toen vroeg ik ook, wat willen jullie toevoegen als stel? Wat vinden jullie samen belangrijk? En daarin konden ze elkaar ook hervinden. Dus wij benaderen heel veel over de verbinding. Wat ze binden en niet zozeer wat de verschillen zijn.
En als zo’n stel dan kinderen krijgt. Wat heeft dat voor impact op kinderen van een interculturele koppel? Ik kan me inbeelden dat dat ook heel anders is. Omdat je dan die twee culturen nog hebt. Die dan ook aan de bodem van de opvoeding staan. Dat is ook heel mooi, alleen anders. Welke effect heeft dat op kinderen?
Nou kijk, waar ze dan vaak meningsverschil over hebben. Dat heeft meer te maken met de rituelen van verschillende religies of allerlei praktische dingen. Daar kom je nooit uit. Ga je naar de tempel of ga je naar een kerk? Daar kom je nooit uit. Maar het gaat eigenlijk over wat vind je belangrijk in je eigen religie. En dat je dat met elkaar deelt. Dus niet de praktische kant en de rituelen, maar meer de overeenkomsten qua waarden en normen. De praktische kanten van godsdiensten.
Zien jullie de laatste jaren dat er meer interculturele koppels langskomen of zijn?
Ja, wij merken dat. Want wij doen interculturele relaties nu een jaar of acht. Daar zijn we eigenlijk opgekomen omdat we steeds meer interculturele koppels over de vloer kregen in onze praktijk. Wij zijn zelf in een interculturele relatie. Wij hebben onze ervaringen eigenlijk verwerkt in een therapie, een relatietherapie. Wij doen dat hoofdzakelijk vanuit onze eigen ervaringen. Tussen ons heb je een heel groot cultuurverschil. Mijn vrouw komt uit Zuidoost-Azië en ik uit het westen, Nederland. Zij komt uit een collectivistische cultuur. Dat houdt in: wat je persoonlijk wil, moet je een beetje opzij schuiven want het gaat om het collectief, het gaat om de familie. Dus je moet alles aanpassen naar wat goed is voor de familie.
Wat je persoonlijk wil, moet je maar even opzij schuiven. In Nederland is het net andersom. Hier hebben we het allemaal over ‘ik’. Maar wij zeggen: “Nee, het gaat niet om ik, het gaat niet alleen om het collectief en familie. Het is een en-en verhaal.’ Dus je moet en kwetsbaar kunnen zijn over je eigen behoefte, wat jij wil, maar tegelijkertijd ook toegewijd zijn aan de relatie, naar het gezin, naar de familie. Allebei. En dat werkt goed. Maar daar moet je ook wel een balans in zoeken. Alleen maar aan jezelf denken, dat werkt niet goed. Of alleen maar voor de familie zijn, dat werkt ook niet goed. Dan doe je allerlei behoeftes weg. Wat het beste werkt, is hier een balans in zoeken.
Denken jullie dat die balans er in een interculturele relatie sneller of beter is dan in een relatie tussen partners van dezelfde cultuur?
Nou, je kunt niet zeggen dat het beter is. Een interculturele relatie geeft wel extra hindernissen, dat is wel zo, en dan heb je eerder kans dat je in negatieve patronen terechtkomt. Wat ik net vertelde, als je uit verschillende culturen komt, dan heb je de neiging om de cultuur van de ander, van je partner, om dat gewoon een beetje te negeren. Om dat niet te accepteren. En dan krijg je allerlei problemen in de relatie.
Het gaat erom dat je elkaars achtergrond accepteert en vanuit die acceptatie kijkt. Hoe kunnen we nou vanuit die acceptatie verbinding maken met elkaar? Wat wij samen belangrijk vinden? Of het nou islamitisch is of katholiek is, maakt niet uit. Religies hebben vaak allemaal een gelijke noemer. Elke religie gaat over liefde. Elke liefde gaat over compassie. Elke liefde gaat over vriendelijk zijn naar elkaar. Elke religie gaat daarover. Maar waar vaak ruzie over gaat, is vaak over de praktische kanten. Moeten we onze kinderen naar een islamitische school sturen of naar een katholieke school? Daar gaat de ruzie over.
Dus je kunt niet zeggen dat het beter is of slechter. Het maakt niet uit of je nou intercultureel bent of niet. Ik noem maar iets: als bijvoorbeeld de vrouw tegen de man zegt: ‘jij hebt nooit tijd voor mij. Je bent altijd maar bezig met je werk. Achter een pc en op je schermpje te kijken. Je hebt nooit tijd voor mij.’ Nou, dat werkt niet, want daar krijg je ruzie over. Maar wat wel helpt, dat is zeggen dat je je partner mist. Zeggen: ‘Ik wil graag vanavond iets leuks met je doen’. Als je negatief doet over de ander, roept dat altijd weerstand op. Je partner gaat zich dan verdedigen. Maar als je zegt vanuit kwetsbaarheid hoe je je voelt, vanuit je behoefte. Dan trek je eigenlijk je partner mee om empathie te voelen voor jou. Dat is actie, reactie.
Is er een verschil in hoe dat mannen en vrouwen in een interculturele relatie behandeld worden vanuit onze maatschappij? Hoe dat er naar gekeken wordt of er anders naar gekeken wordt als er een witte man met een zwarte vrouw is, of als er een zwarte man met een witte vrouw is?
Wij richten in onze therapie, richten wij eigenlijk niet op discriminatie, want dat is wat andere mensen vinden over jouw relatie. Dat kun je niet veranderen. Wij hebben er eigenlijk niks aan. Wij hebben heel veel stellen met Afrikaanse man en een blanke vrouw. Heel veel. En wij richten ons vooral over van hoe kunnen hun samen tot verbinding komen. En wat de buitenwereld ervan vindt, kun je toch niet veranderen. Om je daar druk over te maken heeft geen zin. Als jullie van elkaar houden, dat is het belangrijkste. En dat je samen een gezin opbouwt. Dat is onze benadering.
Maar het is heel moeilijk om dat af te zetten, denk ik, wat andere mensen over je denken. Je bent geneigd om heel snel geïrriteerd te worden. Veel te vaak eigenlijk gaat de familie zich ook bemoeien met de relatie en de opvoeding. Er zijn zelfs vrouwen of mannen die dan belangrijker vinden wat de moeder ervan vindt dan hun eigen partner. Op dat vlak vinden wij dat de partner op nummer één staat. Je moet eerst afstemmen met je eigen partner, die heeft prioriteit, niet je moeder. En dat moet je ook duidelijk aangeven naar je ouders. Je ook met je ouders durven in gesprek gaat, niet kritiek leveren of verwijten maken, maar in gesprek gaan. Melden dat je ze wel wil graag wil betrekken bij de opvoeding, maar dat jullie bepalen hoe jullie dat doen. Op een nette manier, snap je? Niet op een verwijtende manier. Dat is vaak een lastig punt. In de cultuur waar Lylia ook vandaan komt, mijn vrouw, daar hebben ze het over de uitgebreide familie. Familie is niet alleen ouders en kinderen, het zijn ook oom en tantes, broers en zussen. De grote familie. En die hebben de neiging om ook te bemoeien met je eigen gezin. Dat is normaal daar. Dat is in veel culturen zo, in de helft van de wereld is dat zo. In Zuid-Amerika, in Azië, is dat normaal eigenlijk. Dat ouders en boer en zussen bemoeien met jouw gezin. En daar moet je voor werken als relatie.
Wat wij vaak horen is dat als er een meningsverschil is in een relatie, dat ze dan eerst niet ten raden gaan bij de partner, maar eerst bij de moeder. Ja, dat werkt niet. En dan voelt die partner zich afgewezen en gekwetst. Ga ten rade bij je partner, dat is het allerbelangrijkste. Het is heel hard werken in een relatie. Als ik voor mezelf praat, ik kom uit een cultuur waarin het gezin niet zo heel belangrijk is. Dat is in België denk ik ook zo. Het gezinsleven was steeds minder. Lylia is net andersom. Dat draait alles om het gezin. Dus eigenlijk door onze relatie ben ik meer aan het kijken hoe belangrijk gezinnen zijn. In Nederland, de helft van de mensen die woont alleen. In Amsterdam is het geloof ik nog meer. Heel veel mensen wonen alleen. Dus het belang van gezin en gezinsopvoeding is helemaal weggegaan. En in de relatie die ik heb met mijn vrouw ben ik meer gaan inzien.
En wat is het belang daarvan bij het opvoeden van kinderen?
Kinderen moeten zich veilig kunnen voelen in een gezin. De thuishaven, als ze zich daar veiliger voelen, dan kunnen ze makkelijker vriendjes maken. Gaat het beter op school, noem maar op. Maar als het niet goed gaat in de gezin, dan krijgen ze allerlei problemen. Wat wij merken is dat ouders niet meer de leiding nemen over de opvoeding van de kinderen. De kinderen zijn de baas.
Hoe zien jullie de toekomst van bi culturele relaties, speciaal met oog op emotionele veiligheid?
Naar schatting zal rond 2050 bijna 40 procent van de koppels in onze regio intercultureel zijn. Emotionele veiligheid wordt dan het belangrijkste fundament: koppels die leren kwetsbaar durven zijn, bouwen veerkrachtiger relaties en dienen als blauwdruk voor inclusie in bredere maatschappelijke verbanden. Cultuurverschillen zullen dan niet langer barrières, maar bronnen van creativiteit en verbondenheid zijn.
Heeft u nog tips of een boodschap voor mensen die in een interculturele relatie zitten?
Er zijn veel tips.
Noem er maar een paar op.
- Een tip is: ga opzoek naar verbinding en niet naar verschillen. Wat bind je met elkaar? Richt je daar vooral op. Je bent geneigd om vooral te focussen op wat niet past, wat de verschillen zijn. Als je je richt op iets negatiefs, wordt het alleen maar groter. Je moet er ook richten op wat je samen hebt, wat je bindt met elkaar en dat uitbreiden.
- We zien ook dat stellen vaak veel te lang doormodderen. Dan zijn ze al jaren bezig met ruzie maken, ze moeten eerder hulp zoeken. Wij zeggen altijd: ‘niemand van ons is naar een school gegaan om te kijken hoe je een relatie kunt opbouwen, of een gezin. We duiken er zo in, zonder voorbereiding, maar dat kun je alsnog doen in therapie. Daar kun je gewoon samen leren hoe je een relatie kunt ontwikkelen, en een gezin. Het mag niet doormodderen.’
- Vaak is het uit een andere cultuur nog moeilijker om in therapie te gaan, want ze schamen zich. Dan begin je met één partner, dat kan al een verschil maken om een relatie weer te redden, een relatie verder te ontwikkelen. Want er bestaat nog steeds een taboe rond relatie.
- 50% van de stellen gaan op een gegeven moment uit elkaar, Dat is heel veel. Dat komt omdat ze denken dat ze er samen moeten uitkomen. Als ze er samen niet uitkomen, dan houden ze zogezegd niet van elkaar. Dat is helemaal niet zo. Als je elkaar ontmoet, dan hou je van elkaar. Op de gaande weg ontmoet je allerlei problemen, maar heel diep hou je nog steeds van elkaar. Je moet die problemen dan oplossen en dat doe je samen. Daar hoef je niet over te schamen, dat is gewoon een normaal proces, een leerproces. In relaties denken wij vaak dat je je niet hoeft voor te bereiden, je hoeft je niet voor te bereiden voor een gezin. Normaal gesproken, als je het hebt over een beroep, zou je dat nooit doen. De meesten van ons leren niet hoe een relatie werkt. We hebben het nooit gezien, ook niet van onze ouders, dus je begint eigenlijk met nul en dan zou je niet gek van te kijken dat het een ramp wordt.
Willen jullie nog graag iets toevoegen?
Nee.Oké, bedankt!
Relatietherapie voor bi-culturele stellen
Wij nodigen stellen uit die worstelen met afstand, conflicten of herhaalde ruzies om samen de basis van hun verbinding te herstellen. Met Emotionally Focused Therapy (EFT) ontdek je waarom patronen ontstaan en leer je hoe je diepere emotionele veiligheid en nabijheid kunt creëren.
Waarom EFT?
- EFT is wetenschappelijk onderbouwd en bewezen effectief in het versterken van partnerrelaties.
- Inzicht in onderliggende emoties helpt om negatieve interactiecycli te doorbreken.
- Gegrondlegd door dr. Sue Johnson, gericht op het herstellen van vertrouwen en liefde.
Wie zoeken we?
- Stellen die merken dat gesprekken steeds vaker uitmonden in herhaalde ruzies.
- Partners die verlangen naar meer emotionele nabijheid en begrip.
- Koppels die openstaan voor introspectie en bereid zijn werk te maken van hun relatie.
Wat kun je verwachten?
- sessies van 60 minuten bij een erkend EFT-therapeut.
- Veilig klimaat om kwetsbaarheid en verlangens te delen.
- Oefeningen om je emoties te herkennen en constructief te uiten.
- Concrete handvatten om in het dagelijks leven nieuwe patronen te verankeren.
Praktische informatie
- Locatie: praktijkruimte in Rijswijk, met gratis parkeergelegenheid.
- Aanmelden: voor een gratis kennismakingsgesprek
Herstel de verbinding en ontdek opnieuw het vertrouwen in jullie relatie. Schrijf je vandaag nog in voor EFT-relatietherapie en zet samen de eerste stap naar duurzame intimiteit.