De diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) roept vaak sterke emoties op. Niet alleen bij de persoon die de diagnose krijgt, maar ook bij partner en naasten. Waar andere diagnoses soms opluchting brengen – eindelijk een verklaring voor wat iemand voelt of doet – kan de term borderline juist weerstand oproepen. Dat verzet verdient aandacht. Niet om het te bestrijden, maar om het te begrijpen. Want: verzet vertelt iets – luister naar wat eronder zit.
Wanneer iemand te horen krijgt dat hij of zij borderline heeft, kan dat voelen als een oordeel in plaats van een uitnodiging tot begrip.
Niet zelden komt de eerste reactie dan in de vorm van verzet: “Ik ben niet gek.” “Ik heb geen stoornis.” “Jullie willen me in een hokje duwen.”
Weerstand tegen de diagnose zoals borderline is een verschijnsel dat niet eenvoudigweg als onwil kan worden afgedaan; het is een samenloop van zelfbescherming, angst voor stigmatisering, identiteitsbedreiging en wantrouwen in de zorg, geworteld in zowel ontwikkelingsgeschiedenis als diepe kwetsbaarheden.
(Leeswijzer: borderline komt voor bij zowel vrouwen als mannen. In dit artikel moet je daarom voor zij ook hij of haar ook zijn lezen)
Inhoud van dit artikel:
- Onbewuste zelfbeschermingsstrategie
- Nog meer reacties kunnen opkomen bij een diagnose
- Zelfreflectie verhaal van een partner met borderline
- Wat kan Heart Connection betekenen
- Diepe oorzaken van verzet bij de borderline-diagnose
- Hoe je er als partner mee kunt omgaan
- Wat emotiegerichte therapie(EFT) en Cognitieve Gedragstherapie(CGT) van helpen
- Zelfreflectie en zelfzorg van de partner
- Diep luisteren
Wat vertelt het verzet?
Wanneer ja partner zich verzet tegen het label Borderline Persoonlijkheidsstoornis (BPS), zegt dat niet alleen iets over de diagnose — het zegt iets over je partner als mens die ermee geconfronteerd wordt.
Dit verzet wordt begrijpelijk als je het diep wil onderzoeken. Het label raakt maar één laag namelijk de gedragsneigingen die van buitenaf zichtbaar zijn.
Dit is echter slechts het meest oppervlakkige niveau van de persoonlijkheid van je partner.
Wat iemand doet ≠ wie iemand is
Als iemand zich verzet tegen het label, kan dat betekenen:
Verzet is een identiteitsreflex. Een poging om de invloed op het eigen levensverhaal niet te verliezen.
- Autonomie bewaken
“Ik wil zelf bepalen wie ik ben.” - Bescherming tegen stigma en afwijzing
“Ik wil niet opnieuw verkeerd begrepen worden.” - Herwaardering van trauma
“Mijn gedrag komt ergens vandaan — het is niet zomaar ‘stoornis’.” - Relatieveiligheid testen
“Laat me zien dat je mij niet opgeeft of verlaat.”
Verzet signaleert:
- behoefte aan erkenning
- angst voor machteloosheid
- verlangen naar betrouwbare verbinding
Een label beschrijft gedragspatronen, maar niet:
- het waarom (behoeften, angsten, waarden)
- de context waarin gedrag is ontstaan
- de betekenis die iemand er zelf aan geeft
Daarom is verzet op gedragsniveau een gezonde reactie:
- “Zie mij volledig — niet als diagnose, maar als mens met die diagnose.”
- “Dit ene woord beschrijft mij niet.”
- “Ik wil zelf bepalen wie ik ben.”
Op diep niveau moet ruimte blijven voor nuance en groei.
Persoonlijke zorgen: Verzet als bescherming
Onder gedrag liggen behoeften, angsten en doelen zoals:
verbinding, autonomie, erkenning, controle.
“Ik ben niet mijn stoornis — ik heb redenen voor mijn reacties.”
Dan vertelt verzet over kwetsbaarheid.
Verhaal identiteit: Het levensverhaal wordt bedreigd
Mensen maken een verhaal over wie ze zijn en waarom.
Bij BPS is dat verhaal vaak:
- gefragmenteerd
- gekleurd door trauma of verlies
- voortdurend veranderend
Een diagnose kan voelen als een breuk zonder toestemming:
“Past dit label in mijn verhaal wie ik helemaal ben? Of schrijft het mijn verhaal voor?”
Dit verzet is dan een poging tot behoud van eigen identiteit wie je partner is.
Wat betekent in de praktijk van een partner?
- Benoem dat een diagnose niet het karakter is van je partner of de toekomst bepaalt
- Gebruik het label als hulpmiddel, niet als wie je partner is.
- Blijf nieuwsgierig naar andere lagen: zorgen, relaties, levensverhaal
In één zin: Gedrag is maar één laag — verzet zegt: kijk dieper
Onbewuste zelfbeschermingsstrategie
Ontkenning functioneert vaak als een onbewuste zelfbeschermingsstrategie die voorkomt dat iemand geconfronteerd wordt met ondraaglijke emoties, een bedreiging voor het zelfbeeld of het verlies van controle. Deze verdediging maakt acute emotionele pijn beheersbaar en vertraagt het rouwproces dat hoort bij het erkennen van een chronische psychische kwetsbaarheid.
Achter het “nee” gaat vaak een andere boodschap schuil: angst, schaamte, onbegrip of een diep verlangen om gezien te worden als mens, niet als diagnose.
Weerstand kan betekenen:
“Ik ben bang dat je me niet meer ziet zoals ik ben.”
Of: “Ik heb slechte ervaringen met hulpverleners.”
Of zelfs: “Ik wil niet dat mijn gevoelens gereduceerd worden tot een stoornis.”
Door te luisteren naar dat verzet, wordt duidelijk wat er echt op het spel staat: de behoefte aan veiligheid, autonomie en erkenning.
Nog meer reacties kunnen opkomen bij een diagnose:
- “Ik ben niet ziek. Jij gelooft gewoon wat ze zeggen.”
- “Ik ben bang dat je me nu anders ziet”
- “Als ik iets fout doe, zal ik verlaten worden.”
- “Ik ben niet goed genoeg.”
- “Mensen laten me altijd in de steek.”
- “Niemand kan mij echt begrijpen.”
- Het hoofd hoort: “Je hebt een stoornis,” het hart voelt: “Je bent onbemind.”
- “Ze denken dat ik gek ben.”
- “Ik ben een mislukkeling.”
- “Niemand blijft bij iemand zoals ik.”
Zelfreflectie verhaal van een partner met borderline:
Toen mijn partner de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis kreeg, dacht ik dat het een begin van begrip zou zijn — een sleutel tot herstel.
Maar wat ik in plaats daarvan zag, was verzet.
Boosheid, verdriet, ongeloof.
Alsof die diagnose haar niet hielp, maar haar juist van zichzelf verwijderde.
Er zijn momenten waarop een enkel woord een hele wereld openbreekt.
Voor mij was dat woord borderline. Het was de naam die eindelijk iets leek te verklaren — het vuur in haar ogen, de plotselinge afstanden, de intensiteit waarmee ze liefhad en de snelheid waarmee ze zich kon terugtrekken.
Maar voor haar was het geen verklaring. Het was een aanval.
Een woord dat alles wat ze was — haar strijd, haar kracht, haar hart — reduceerde tot een stoornis.
Ik begreep pas later dat haar verzet niet ging over de diagnose zelf, maar over wat die symboliseerde: afwijzing. In haar verzet zat geen onwil, maar angst — een oeroude diepe angst om niet meer bemind te worden als haar kwetsbaarheid zichtbaar werd.
De diagnose werd een echo van een oude boodschap: “Er is iets mis met jou.”
Ze hoorde niet: “Je hebt pijn die heling verdient,”
maar: “Je bent defect je bent niet goed genoeg.”
En als ik iets heb geleerd, dan is het dit: soms begint heling niet bij acceptatie,
maar iemand die zegt: “Je bent niet de diagnose” , “Je bent dieper wie je bent. En ik blijf bij je en ik ben er voor je.”
Toen ik probeerde de diagnose met haar te bespreken,dacht ik dat ik helpt.
Maar zij hoorde iets anders:
“Je kijkt naar me als patiënt, niet meer als persoon.”
Pas toen ik de inzichten van EFT begon te begrijpen, leerde ik emotioneel af te stemmen:
niet te praten over de stoornis, maar over de pijn eronder.
Ik zei niet meer: “Je hebt borderline.”
Ik zei:
“Ik zie dat je bang bent dat ik je anders zie. Dat je denkt dat dit label jou kleiner maakt.
Maar ik zie je nog steeds als dezelfde persoon die ik lief heb.”
Vanuit CGT-perspectief hielp dat om haar automatische gedachte “ik word afgewezen” te doorbreken.
Vanuit EFT-perspectief herstelde het iets veel diepers: de hechtingsband.
Het leerde me dat acceptatie niet ontstaat door uitleg, maar door veiligheid.
Wat kan Heart Connection betekenen?
Om weerstand te begrijpen is het nodig te kijken naar meerdere lagen: persoonlijke geschiedenis en hechtingservaringen, triggers en kwetsbaarheden, culturele achtergrond en praktische concequenties. Alleen door deze lagen te herkennen ontstaat ruimte voor empathische communicatie en een stapsgewijze aanpak waarbij acceptatie geen eis maar een proces wordt.
Wij bieden therapieën (EFT en CGT) op maat, individuele- en relatietherapie gericht op begrip en herstel.
- CGT helpt om te leren denken: “Borderline betekent niet dat ik slecht ben, maar dat ik bepaalde patronen heb geleerd.” En leert dat gedachten veranderen door nieuwe ervaringen.
- EFT helpt om te voelen: “Ik mag nog steeds geliefd zijn, ook als ik me zo voel.” En leert dat liefde helend is als je partner zich veilig is.
Gecombineerde trajecten (Relatietherape EFT + Individuele schematherapie/CGT voor de partner met borderline) omdat integratie van veilige hechting en individuele persoonlijkheidstherapie effectief kan zijn
- EFT: focus op hechting en emotionele veiligheid helpt verzet verminderen door eerst de relatieveiligheid te versterken en zo openheid voor behandeling te vergroten.
- CGT: biedt concrete, korte interventies en psycho-educatie die minder bedreigend kunnen voelen voor iemand die zich niet comfortabel voelt met een diagnose.
- Schematherapie is specifiek ontwikkeld voor veranderen van patronen die relatieproblemen voeden en wordt veel ingezet bij borderlineproblematiek.
Voor wie is dit bedoeld?
Deze steun is voor zowel mensen met de diagnostiek van BPS als hun partners die zoeken naar professionele ondersteuning.
Verkennend gesprek over de diagnose: concrete zinnen en houding
- Begin met empathisch verkennen:
Benoem observaties zonder diagnose, vraag naar betekenis en angsten, toon dat je wilt begrijpen.
Leg de nadruk op samenwerking: “Ik wil dat we beide minder lijden” in plaats van “jij hebt een probleem” of ”jij bent het probleem in onze relatie”
“Ik merk dat je veel wisselende emoties hebt en dat het ons belemmerd, ik wil dat we beide meer rust krijgen.”
- Vraag naar betekenis en zorgen:
“Wat roept het woord borderline bij jou op?”; ”Ik wil echt horen wat je voelt.” Luister zonder te corrigeren om ernstig verzet te vermijden.
- Verbind empathie aan grenzen:
“Ik begrijp dat dit beangstigend is; ik kan onze situatie niet onbeperkt dragen, het is voor ons beide te zwaar, daarom wil ik samen zoeken naar hulp.”
- Bied samenwerking aan, geen ultimatum of eis:
”Ik wil graag voorstellen om samen een verkennend gesprek te maken met een therapeut, zonder druk en zonder verplichtingen”
Diepe oorzaken van verzet bij de borderline-diagnose
Verzet tegen de diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) komt vaak voort uit diepe, emotionele en existentiële kwetsuren. Mensen met BPS hebben meestal in hun leven te maken gehad met afwijzing, onveiligheid of verlating, waardoor hun identiteit fragiel en gevoelig is voor oordeel.
De diagnose kan dan aanvoelen als:
- Een bedreiging van de eigen identiteit — “Ben ik nu alleen nog maar ‘borderline’?”
- Een bevestiging van afwijzing — “Zie je wel, ik ben kapot of moeilijk.”
- Een verlies van controle — “Anderen bepalen nu wie ik ben of wat ik heb.”
- Angst voor stigmatisering — door negatieve beelden van borderline in de maatschappij of eerdere slechte ervaringen met hulpverlening.
Daarom komt verzet vaak niet voort uit onwil, maar uit angst voor vernedering, verlating en verlies van autonomie. Achter de boosheid of ontkenning schuilt meestal een diepe behoefte aan veiligheid, erkenning en waardigheid.
Hoe je als partner het verzet kan begrijpen en ermee omgaan
Wanneer je partner weerstand biedt tegen de diagnose, is het belangrijk om te beseffen dat dit geen afwijzing van jou is, maar een manier om zichzelf te beschermen. De diagnose kan diepe gevoelens van schaamte, angst en kwetsbaarheid oproepen.
Begrijpen van het verzet
- Het gaat om zelfbescherming. De persoon wil niet opnieuw gezien worden als “kapot” of “moeilijk”.
- De diagnose raakt aan identiteit. Voor iemand met een broze zelfbeleving kan een label voelen als een aanval op wie ze zijn.
- Verzet is vaak een vorm van angst. Niet zozeer tegen hulp, maar tegen afwijzing of verlies van controle.
Hoe je er als partner mee kunt omgaan
- Luister zonder te corrigeren. Laat ruimte voor hun emoties zonder meteen te zeggen “het klopt wél” of “het is niet erg”.
- Erken het gevoel achter het verzet. Bijvoorbeeld: “Ik hoor dat dit label je bang maakt om beoordeeld te worden.”
- Scheid persoon en diagnose. Herhaal dat de diagnose niets zegt over hun waarde of karakter.
- Creëer veiligheid. Blijf rustig, voorspelbaar en aanwezig, ook als er boosheid of afstand komt.
- Gebruik “wij”-taal. In plaats van “jij hebt borderline”, zeg “we leren samen omgaan met wat jou zo overspoelt”.
Kort gezegd:
Verzet is geen vijand — het is een signaal van pijn. Wanneer je reageert met begrip in plaats van uitleg, ontstaat ruimte voor vertrouwen.
Hieronder hoe EFT (Emotionally Focused Therapy) en CGT (Cognitieve Gedragstherapie) kan helpen om met het verzet om te gaan
Vanuit EFT en CGT is het niet accepteren van de diagnose borderline geen onwil,
maar een zelfbescherming dat voortkomt uit diepe angst, pijnlijke overtuigingen en een gekwetst hechtingssysteem.
EFT leert je de emotie onder het gedrag te zien — de roep om veiligheid.
CGT helpt om de gedachten te begrijpen die die angst voeden — het geloof dat liefde alleen mogelijk is zonder fouten.
Als partner leer je dat liefde soms niet betekent: “Ik leg het je uit,”
maar: “Ik blijf bij je, ook als je nog niet kunt geloven dat je het waard bent.”
Want achter het verzet tegen de diagnose schuilt een zachtere stem,
een die fluistert:
“Zeg me dat ik nog steeds een persoon ben die geliefd kan zijn.”
In een EFT-context is borderline te begrijpen als een extreme vorm van hechtingsonzekerheid.
Het is het voortdurende gevecht tussen:
- de hunkering naar nabijheid (“kom alsjeblieft dichterbij”),
- en de angst voor afwijzing (“ga weg voordat jij mij verlaat”).
De diagnose wordt in dat licht niet neutraal ontvangen.
Ze voelt als een oordeel, als het bewijs dat ze inderdaad “te veel” is.
Zodra de diagnose ter sprake komt, gaat haar zenuwstelsel in alarm: fight, flight, of freeze.
Het is alsof haar hele lichaam zegt: “Niet opnieuw. Noem me niet ziek, noem me niet verkeerd. Noem me gewoon mens.”
Cognitieve Gedragstherapie helpt om te begrijpen hoe gedachten emoties kleuren.
Een diagnose roept niet alleen gevoelens op, maar ook automatische gedachten — vaak hard en negatief.
Die gedachten kunnen klinken als:
- “Ze denken dat ik gek ben.”
- “Ik ben een mislukkeling.”
- “Niemand blijft bij iemand zoals ik.”
Deze overtuigingen zijn diepgewortelde patronen die ooit ontstonden in een jeugd waarin liefde onvoorspelbaar was.
De diagnose “borderline” raakt precies dat patroon.
Het cognitieve filter vertaalt “je hebt een behandelbare stoornis”
naar “ik ben gebroken, onbemind en onherstelbaar.”
In CGT-termen is dit een catastroferende gedachte, die leidt tot schaamte en vermijding.
Om de pijn van die gedachten te vermijden, ontkent ze de diagnose.
Niet omdat ze niet begrijpt wat borderline is, maar omdat ze niet wil geloven dat het over haar gaat.
Zowel EFT als CGT zien schaamte als een centrale kracht in borderline.
In EFT is schaamte de emotie die verbinding blokkeert: “Ik ben niet waard om bemind te worden.”
In CGT is schaamte het product van negatieve zelfschema’s: “Ik ben fout, dus ik verdien geen liefde.”
De diagnose raakt die schaamte voluit.
Het confronteert haar met alles wat ze probeert te verbergen: haar emotionele intensiteit, haar stemmingswisselingen, haar leegte.
En dus keert ze zich tegen de diagnose —om niet opnieuw overspoeld te worden door de schaamte die haar ooit gevormd heeft.
EFT zegt: de afweer is een kreet om gezien te worden zonder oordeel.
CGT zegt: de afweer is een strategie om een pijnlijk schema niet te activeren.
Beide hebben gelijk.
De rol van zelfreflectie van de partner
Je eigen reacties zijn ook onderdeel van de negatieve cirkel.
EFT leert: je kunt de ander niet kalmeren als je zelf onveilig bent.
CGT leert: je eigen gedachten beïnvloeden je gedrag en dus de dynamiek.
Stel jezelf regelmatig vragen als:
- “Wat roept haar verzet in mij op — wil ik bewijzen, overtuigen, redden?”
- “Welke gedachte drijft mij nu — dat ik moet helpen, of dat ik mag luisteren?”
- “Wat heb ík nu nodig om aanwezig te kunnen blijven?”
Zelfbewustzijn en zelfzorg voorkomt dat liefde verandert in overbelasting, depressiviteit of bur-out.
Diep luisteren
Luisteren naar verzet vraagt moed. Het vraagt partners en betrokkenen hun eigen behoefte aan duidelijkheid even opzijzetten.
Niet om de diagnose te verwerpen, maar om de mens erachter ruimte te geven.
Want pas wanneer iemand zich gehoord en begrepen voelt, ontstaat er ruimte om te reflecteren – en misschien later ook om de diagnose te aanvaarden als iets wat helpt in plaats van schaadt.
Luisteren betekent niet dat alles goedgepraat moet worden. Het betekent: aanwezig zijn bij de pijn die achter het verzet schuilgaat.
Dat ziet er in de praktijk zo uit:
- Luisteren zonder corrigeren: “Ik hoor dat het je pijn doet om dat label te horen.”
- Benoemen van de emotie onder de afweer: “Het klinkt alsof je bang bent dat ik anders naar je kijk.”
- Zelfbewuste grenzen stellen: “Ik blijf, maar ik wil dat we leren praten zonder elkaar pijn te doen.”
Emotiegerichte therapie EFT noemt dat empathische afstemming: aanwezig zijn zonder oordeel,
waardoor de ander zich eindelijk veilig genoeg voelt om te voelen wat ze altijd verborgen hield.
Vanuit Cognitief Gedrag therapie(CGT)-perspectief helpt dat om nieuwe, corrigerende ervaringen op te bouwen bijvoorbeeld de overtuiging “mensen verlaten me als ze zien wie ik ben” wordt ontkracht door jouw constante aanwezigheid.
Van weerstand naar verbinding
Verzet hoeft geen eindpunt te zijn. Het kan juist het begin zijn van een proces van groei en samenwerking.
Als verzet erkend wordt als een vorm van communicatie, kan het transformeren tot dialoog, begrip en soms zelfs vertrouwen.
De diagnose blijft dan wat ze hoort te zijn: een hulpmiddel, geen identiteit.
Wanneer we luisteren naar wat eronder zit, zien we dat verzet niet de vijand is van behandeling of herstel — het is een deel van het verhaal dat gehoord wil worden.