De diagnose borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) roept vaak sterke emoties op. Niet alleen bij de persoon die de diagnose krijgt, maar ook bij partner en naasten.Waar andere diagnoses soms opluchting brengen – eindelijk een verklaring voor wat iemand voelt of doet – kan de term borderline juist weerstand oproepen. Dat verzet verdient aandacht. Niet om het te bestrijden, maar om het te begrijpen. Want: verzet vertelt iets – luister naar wat eronder zit.
Wanneer iemand te horen krijgt dat hij of zij borderline heeft, kan dat voelen als een oordeel in plaats van een uitnodiging tot begrip.
Niet zelden komt de eerste reactie dan in de vorm van verzet: “Ik ben niet gek.” “Ik heb geen stoornis.” “Jullie willen me in een hokje duwen.”
Weerstand tegen de diagnose zoals borderline is een verschijnsel dat niet eenvoudigweg als onwil kan worden afgedaan; het is een samenloop van zelfbescherming, angst voor stigmatisering, identiteitsbedreiging en wantrouwen in de zorg, geworteld in zowel ontwikkelingsgeschiedenis als diepe kwetsbaarheden.
(Leeswijzer: borderline komt voor bij zowel vrouwen als mannen. In dit artikel moet je daarom voor zij ook hij of haar ook zijn lezen)
Ontkenning functioneert vaak als een onbewuste zelfbeschermingsstrategie die voorkomt dat iemand geconfronteerd wordt met ondraaglijke emoties, een bedreiging voor het zelfbeeld of het verlies van controle. Deze verdediging maakt acute emotionele pijn beheersbaar en vertraagt het rouwproces dat hoort bij het erkennen van een chronische psychische kwetsbaarheid.
Achter het “nee” gaat vaak een andere boodschap schuil: angst, schaamte, onbegrip of een diep verlangen om gezien te worden als mens, niet als diagnose.
Weerstand kan betekenen:
“Ik ben bang dat je me niet meer ziet zoals ik ben.”
Of: “Ik heb slechte ervaringen met hulpverleners.”
Of zelfs: “Ik wil niet dat mijn gevoelens gereduceerd worden tot een stoornis.”
Door te luisteren naar dat verzet, wordt duidelijk wat er echt op het spel staat: de behoefte aan veiligheid, autonomie en erkenning.
Nog meer reacties kunnen opkomen bij een diagnose:
- “Ik ben niet ziek. Jij gelooft gewoon wat ze zeggen.”
- “Ik ben bang dat je me nu anders ziet”
- “Als ik iets fout doe, zal ik verlaten worden.”
- “Ik ben niet goed genoeg.”
- “Mensen laten me altijd in de steek.”
- “Niemand kan mij echt begrijpen.”
- Het hoofd hoort: “Je hebt een stoornis,” het hart voelt: “Je bent onbemind.”
- “Ze denken dat ik gek ben.”
- “Ik ben een mislukkeling.”
- “Niemand blijft bij iemand zoals ik.”
Reflectie van een partner:
Er zijn momenten waarop een enkel woord een hele wereld openbreekt.
Voor mij was dat woord borderline. Het was de naam die eindelijk iets leek te verklaren — het vuur in haar ogen, de plotselinge afstanden, de intensiteit waarmee ze liefhad en de snelheid waarmee ze zich kon terugtrekken.
Maar voor haar was het geen verklaring. Het was een aanval.
Een woord dat alles wat ze was — haar strijd, haar kracht, haar hart — reduceerde tot een stoornis.
Ik begreep pas later dat haar verzet niet ging over de diagnose zelf, maar over wat die symboliseerde: afwijzing. In haar verzet zat geen onwil, maar angst — een oeroude diepe angst om niet meer bemind te worden als haar kwetsbaarheid zichtbaar werd.
De diagnose werd een echo van een oude boodschap: “Er is iets mis met jou.”
Ze hoorde niet: “Je hebt pijn die heling verdient,”
maar: “Je bent defect je bent niet goed genoeg.”
En als ik iets heb geleerd, dan is het dit: soms begint heling niet bij acceptatie,
maar iemand die zegt: “Je bent niet de diagnose” , “Je bent dieper wie je bent. En ik blijf bij je en ik ben er voor je.”
Wat kan Heart Connection betekenen?
Om weerstand te begrijpen is het nodig te kijken naar meerdere lagen: persoonlijke geschiedenis en hechtingservaringen, triggers en kwetsbaarheden, culturele achtergrond en praktische concequenties. Alleen door deze lagen te herkennen ontstaat ruimte voor empathische communicatie en een stapsgewijze aanpak waarbij acceptatie geen eis maar een proces wordt.
Wij bieden therapieën (EFT en CGT) op maat, individuele- en relatietherapie gericht op begrip en herstel.
Voor wie is dit bedoeld?
Deze steun is voor zowel mensen met de diagnostiek van BPS als hun partners die zoeken naar professionele ondersteuning.
Luisteren als daad van erkenning
Luisteren naar verzet vraagt moed. Het vraagt partners en betrokkenen hun eigen behoefte aan duidelijkheid even opzijzetten.
Niet om de diagnose te verwerpen, maar om de mens erachter ruimte te geven.
Want pas wanneer iemand zich gehoord en begrepen voelt, ontstaat er ruimte om te reflecteren – en misschien later ook om de diagnose te aanvaarden als iets wat helpt in plaats van schaadt.
Luisteren betekent niet dat alles goedgepraat moet worden. Het betekent: aanwezig zijn bij de pijn die achter het verzet schuilgaat.
Van weerstand naar verbinding
Verzet hoeft geen eindpunt te zijn. Het kan juist het begin zijn van een proces van groei en samenwerking.
Als verzet erkend wordt als een vorm van communicatie, kan het transformeren tot dialoog, begrip en soms zelfs vertrouwen.
De diagnose blijft dan wat ze hoort te zijn: een hulpmiddel, geen identiteit.
Wanneer we luisteren naar wat eronder zit, zien we dat verzet niet de vijand is van behandeling of herstel — het is een deel van het verhaal dat gehoord wil worden.