Interview in het Algemeen Dagblad met Peter van der Ven en Lilia van der Ven-Rayos
“Ik heb moeten leren zeggen wat ik van binnen voelde en behoefte aan had”
Peter van der Ven (Relatie- en Gezinstherapeut) werd dertig jaar geleden verliefd op Lilia Rayos. De Filipijnse woonde in Delft om af te studeren als civiel ingenieur. Het stel trouwde en kreeg na een tijdje ruzies. ,,Ruziemaken hoort bij het leven en ook bij een relatie. Het is de kunst om, ondanks verschillen in karakter of cultuur, samen in alle rust de ruzies te bespreken. Maar terwijl een Hollands koppel al met genoeg uitdagingen te maken krijgt, wacht een intercultureel stel nog wat extra problemen. Ik zal een voorbeeld dichtbij huis geven. Lilia is Aziatisch. Zij kijkt van nature heel anders naar kwesties. Mijn ‘Wat zullen we eten?’ beantwoordde zij steevast met ‘Wat vind jij lekker’. ,,Dat is mijn cultuur’’, zegt Lilia. Voor Aziatische vrouwen, maar ook voor veel Latijns-Amerikaanse vrouwen, draait het niet om het individu. Wij zijn helemaal niet bezig met waar we zin in hebben. Onze focus ligt op het creëren van harmonie. Dus ik at regelmatig iets waar ik eigenlijk geen zin in had, zonder dat mijn man dat wist. Hij dacht me een plezier te doen met pasta en tomatensaus, maar dat was het niet. Voordat je het weet zit je in een toneelstuk waarin je zegt dat het allemaal heerlijk is terwijl je dat eigenlijk niet vindt. Dat zorgt voor emotionele afstand en dat kost levensvreugde. Ik heb moeten leren zeggen wat ik van binnen voelde en behoefte aan had en Peter heeft moeten leren om mij daarbij te helpen’’.
In 2050 zijn 40% van de Nederlandse relaties, interculturele relaties
,,Volgens schattingen zullen in 2050 40% van de Nederlandse relaties, interculturele relaties zijn. Maar de relatietherapie voor deze doelgroep staat nog in de kinderschoenen. Vanuit mijn achtergrond als relatie- en gezinstherapeut kreeg ik er steeds meer mee te maken. Lilia had ondertussen de opleiding van relatietherapeut gedaan. We hebben samen toen onze Praktijk van Heart Connection in Rijswijk opgebouwd. Aanvankelijk waren het vooral jonge academici of expats die ons wisten te vinden. Maar inmiddels zitten ook gewone Rijswijkers of Hagenezen met een Afrikaanse of Aziatische achtergrond hier met hun partner op de bank. Ongeveer drie tot vier stellen per dag. Lilia en ik zouden met pensioen kunnen gaan. Maar interculturele relatietherapie is hard nodig en daarnaast hebben we samen heel veel plezier in ons werk. De voldoening is groot als stelen weer hoop krijgen en vrolijk de deur uit gaan’’.
Culturele verschillen liggen gevoelig
,,Culturele verschillen liggen gevoelig vooral het omgaan met emoties en emotionele behoeften. Er is vaak een boel tact nodig als bijvoorbeeld een Marokkaanse jongeman hier met z’n Nederlandse vrouw komt om z’n huwelijksleven te bespreken. In veel culturen praat je niet over intieme dingen van de relatie. Als echter blijkt dat een groot deel van de problemen zijn ontstaan door cultuurverschillen die niet persoonlijk of verwijtbaar zijn en ook nog oplosbaar blijken te zijn, dan komen dingen in beweging. Veel relaties tussen een Nederlandse vrouw of man die opgevoed is in de Nederlandse cultuur heel goed samen met een man of vrouw die opgegroeid is in een Afrikaanse of Aziatische omgeving. Ze zijn immers verliefd op elkaar geweest. De huwelijksproblemen ontstaan vaak na enige tijd bijvoorbeeld pas als er kinderen komen. Hij wil discipline en respect voor zijn autoriteit als ouder. Zij wil hecht zijn met de kinderen. Dat kan het begin zijn van een emotionele verwijdering tussen de partners’’.
“Wij hebben dat moeten leren”
,,Bij de Nederlandse man speelt gelijkwaardigheid een grote rol. Dat was in de jaren vijftig en zestig nog niet het geval. Hij heeft een flinke slag gemaakt. Koken, opvoeden en samen het huishouden doen, vindt hij heel normaal. Dat is voor vrouwen uit een andere cultuur een hele ervaring. Maar zij merkt ook een andere kant. In interculturele relaties vindt een vrouw haar Hollandse man vaak zuinig. Die mannen noemen het overigens zelf ‘sparen voor de toekomt’. ‘Ik doe het voor ons’, zeggen ze. ‘Zodat wij later x of y kunnen kopen’. Maar die vrouw wil nú haar ouders helpen of een neef die een operatie nodig heeft. Zo ging het ook bij ons. Dan ontstond er bonje omdat ik honderd euro had overgemaakt naar familie, zonder dat te overleggen. ‘Wat doe je moeilijk!’, dacht ik dan. Terwijl het bij hem niet over die 100 euro ging, maar over vertrouwen en gelijkwaardigheid. Wist je dat in veel culturen stellen het net zo lastig vinden om over geld als over seks te praten. Beide voelt heel kwetsbaar. Wij hebben dat moeten leren’’.
Ontrouw heeft ook een culturele kant
Heeft een standaard huwelijksprobleem als, bijvoorbeeld, ontrouw ook een culturele kant? ,,Jazeker. Voor veel mannen uit een andere cultuur bijvoorbeeld is het hebben van een bijvrouw helemaal niet schokkend. Het gebeurt niet in de openbaarheid, dus wat is het probleem’’ reageert hij als zijn Westerse of verwesterde partner het wel als ontrouw ervaart. Ze voelen zich onbegrepen en boos maar ze komen hier wél omdat ze er samen niet uitkomen. Want die mannen willen helemaal niet scheiden. Zij willen ook een gelukkige relatie. En als ze hier leren zien waarom ze behoefte aan een bijvrouw hadden, vaak vanwege een gebrek aan emotionele verbinding met hun partner, dan maakt het huwelijk kans.’’
Eigen individuele emoties te erkennen en te delen
,,In sommige culturen weten mannen helemaal niets van emoties en persoonlijke behoeften. Ik begeleid verschillende relaties met een Afrikaanse man. In relatietherapie besteden wij extra aandacht voor emoties en het belang ervan om samen intiem te zijn ook als het gaat over seksualiteit. Dat emoties lichamelijke sensaties zijn die je kunt voelen en benoemen. Dat zorgt ervoor dat je echt intiem met elkaar wordt. Afrikaanse mannen hebben humor en kameraadschap. Ook met hun vrouwen. Maar alles draait om de stam en daar pas je je gewoon bij aan. Individuele behoeften doen er niet toe.. Wij helpen relaties om balans te zoeken tussen de relatie en het individuele. Dan maakt het niet uit of ze nu diplomaat of taxichauffeur zijn. Onder mijn begeleiding leren ze hun eigen individuele emoties te erkennen en te delen met hun niet-Afrikaanse vrouw’’ zegt Lilia.
In de kern willen alle mannen en vrouwen hetzelfde
Als je over cultuurverschillen praat lijkt het allemaal heel groot te zijn. Maar alleen als je het laat etteren wordt het zwaar. Je gaat dan de irritaties opstapelen totdat de bom barst. Want in de kern willen alle mannen en vrouwen hetzelfde; Gezien en gehoord worden, intimiteit en emotionele verbondenheid, voelen. Dat is universeel. Maar de kunst is erover te leren praten. Dat hebben niet altijd vanuit onze opvoeding mee gekregen. Daarom gaat het vaak mis. Denk je dat een man in een gelukkige relatie een Dickpic stuurt of een vouw die flirt met een andere man en de veiligheid van de relatie op het spel zet? Dat is allemaal gebrek aan emotionele verbinding. Of die relatie nu intercultureel is, of niet.